piątek, 28 maj 2021 14:28

Motywowanie i aktywizowanie uczniów jest dla nas, nauczycieli, wielkim wyzwaniem. Wymaga od nas wiedzy z psychologii rozwojowej, umiejętności szukania nowych metod i form pracy oraz dostosowania ich do potrzeb i możliwości psychofizycznych uczniów. W motywowaniu innych ważne jest też uświadomienie sobie własnych, czasem nieskutecznych, a nawet demotywujących ucznia zachowań, które stosujemy z wiarą, że przyniosą oczekiwane rezultaty.

Czym jest motywacja?

Motywacja to ogół bodźców powodujących gotowość do uczenia się i nauczania. Z pojęciem tym nierozerwalnie związane jest poczucie sprawczości. Motywacja wewnętrzna związana jest z podejmowaniem działania ze względu na satysfakcję i potrzebę samorealizacji, zewnętrzna zaś polega na zaangażowaniu się w celu osiągania korzyści zewnętrznych, bądź w celu uniknięcia kary.

Na poziom motywacji wpływa cały szereg czynników, które mogą mieć swoje źródło w środowisku rodzinnym, ale także są związane z predyspozycjami psychofizycznymi ucznia. Nie bez wpływu pozostaje również grupa rówieśnicza, do której dziecko przynależy. Bardzo ważnym czynnikiem, który motywuje dziecko jest nauczyciel. Dobrze jest, jeśli osoba nauczyciela - wspierająca rozwój ucznia - była dla niego także wzorcem zachowania.

Nauczyciel o dużym stopniu entuzjazmu, kreatywności i zaangażowania potrafi tym zarazić swoich uczniów. Jest oczywiste, że aby mógł pobudzać motywację swoich uczniów, musi sam być do pracy zmotywowany. I tu można wspomnieć o kilku czynnikach, mających wpływ na poziom nauczycielskiej motywacji. Są to m.in.:

  • możliwość własnego rozwoju,
  • autonomia w podejmowaniu decyzji,
  • atmosfera w miejscu pracy,
  • relacje z uczniami i ich rodzicami,
  • uznanie i pochwały;

Otwarta postawa, okazywanie pozytywnych emocji, bezpośredni i jasny sposób komunikacji mają szczególne znaczenie w procesie motywacji. Unikać należy porównań, gróźb. Warto natomiast okazywać zaufanie, zostawiać wolność wyboru.

Wzmocnienia pozytywne, nagrody, również na uczniów wpływają mobilizująco. Rodzaj nagród zależy od pomysłowości nauczyciela. Stempelki, naklejki, znaczki – to nieliczne przykłady, które sprawiają radość nie tylko młodszym uczniom. Pochwały wpisywane do dziennika, telefony do rodziców, informacje na gazetce szkolnej – każdy sposób jest dobry. Pamiętajmy, aby chwalić za włożony wkład pracy, a nie tylko za końcowy efekt. Należy jednak uważać, aby nieświadomie nie demotywować zarówno uczniów, jak i siebie, używając pewnych słów, które zamiast nas wspierać, blokują.

Poniżej przykładowych strategii do codziennego zastosowania:

SŁOWA BLOKUJĄCE

SŁOWA WSPIERAJĄCE

muszę

chcę

jutro

teraz

chciałabym

potrzebuję

poświęcę się

wybieram

może

postanawiam

udało mi się

zrobiłam

problem

zadanie

nie potrafię

nauczę się

nie wiem

szukam

źródło: http://stressfree.pl/wp-content/uploads/2016/02/jezyk_motywacji.pdf

Psycholog Hanna Hamer proponuje w swoim poradniku dla nauczycieli Klucz do efektywności nauczania, aby:

  1. Stwarzać podczas lekcji luźną, nieformalną atmosferę, nie bać się demonstrowania poczucia humoru.
  2. Szanować odmienne zdanie uczniów i zachęcać ich do samodzielnego, krytycznego, twórczego myślenia.
  3. Starać się być lubianym nauczycielem.
  4. Reagować na potrzeby uczniów, np. kiedy mówią, że czegoś nie rozumieją lub gdy sprawiają wrażenie zmęczonych, znudzonych.
  5. Stosować pomoce audiowizualne.
  6. Dostosowywać metody nauczania do stylów uczenia się uczniów.
  7. Dbać o właściwy poziom motywacji uczniów.
  8. Obniżać w grupie uczniów poziom napięcia i lęku; im wyższy lęk, tym mniejsza sprawność intelektualna.
  9. Próbować zaciekawiać uczniów i rozwijać ich zainteresowania.
  10. Oczekiwać od uczniów tego, co w nich najlepsze i mówić im o tym.
  11. Dostosowywać wymagania do górnej granicy możliwości uczniów.
  12. Przypominać uczniom, że niepowodzenia i błędy to normalny etap na drodze do doskonalenia się.
  13. Uczyć wyciągania z porażek konstruktywnych wniosków.
  14. Zachęcać do odnoszenia sukcesów.
  15. Omawiać konkretne korzyści, jakie można odnieść z każdej lekcji.
  16. Chwalić uczniów często; także za najdrobniejsze osiągnięcia.
  17. Nagradzać współpracę.
  18. Przyznawać się do błędów, okazuj, że jesteś omylny, ponieważ to zwiększa sympatię uczniów do Ciebie i modeluje zachowanie uczniów (stanowi wzór do naśladowania).
  19. Utrzymywać własną motywację do pracy na wysokim poziomie.
  20. Kontrolować własny poziom stresu.

W procesie budowania motywacji ucznia muszą współpracować zarówno nauczyciele, jak i rodzice. Tylko wtedy proces ten będzie sprzyjał przyswajaniu materiału oraz stwarzał możliwości do późniejszego wykorzystania go w praktyce przez trzy podmioty szkoły. W przypadku nauczyciela pozwoli usprawnić proces edukacyjny, uczniowi umożliwi zdobycie wiedzy i umiejętności przydatnych w późniejszym życiu, a rodzicom da przyjemność uczestniczenia w postępach i rozwoju własnego dziecka. Warto jest więc w ten proces inwestować, wspierając się wzajemnie.

Polecana literatura:

  • Hamer H., (2012), Klucz do efektywności nauczania. Poradnik dla nauczycieli, Warszawa: Veda
  • Harmin M., (2015), Jak motywować uczniów do nauki? Warszawa : CEO: Civitas
  • Krzyżewska J., (2000), Aktywizujące metody i techniki w edukacji, Suwałki: Omega
  • Rau K., Ziętkiewicz E., (2004), Jak aktywizować uczniów.” Burza mózgów” i inne techniki w edukacji, Poznań: Oficyna Wydawnicza G & P

Strony:

Zespół doradców SCDiDN Siedlce:
Ewa Komorowska
Anna Bogusz
Agnieszka Sikorska
Danuta Tatarczak

Na naszej stronie internetowej używamy plików cookie. Niektóre z nich są niezbędne dla funkcjonowania strony, inne pomagają nam w ulepszaniu tej strony i doświadczeń użytkownika (Tracking Cookies). Możesz sam zdecydować, czy chcesz zezwolić na pliki cookie. Należy pamiętać, że w przypadku odrzucenia, nie wszystkie funkcje strony mogą być dostępne.