Szkoła powinna:
- uznać, że rozwój poznawczy (np. umiejętność czytania, pisania, liczenia, korzystania z informacji), któremu służyła tradycyjna szkoła, jest istotnym, lecz nie jedynym i nie najważniejszym aspektem edukacji i rozwoju jednostki;
- indywidualizować nauczanie, w związku z akceptacją faktu różnorodności potencjału młodych ludzi;
- tworzyć uczniom możliwości samorealizacji i wspomagać dzieci w rozwijaniu przede wszystkim ich zainteresowań;
- dostosowywać nauczanie do potrzeb uczniów w taki sposób, żeby wykorzystać w procesie edukacji ich naturalne zdolności;
- ustąpić z pozycji nauczycielskiego autorytetu, unikać narzucania ograniczeń i konwencji;
- w miarę możliwości odstąpić od sprawdzania przyswojenia programowych treści, a przede wszystkim zrezygnować z wystawiania niskich i/lub negatywnych ocen, które mogą mieć szkodliwy wpływ na samoocenę uczniów;
- koncentrować się na rozwijaniu, przydatnych w życiu, kompetencji miękkich (psychospołecznych) oraz budowaniu lub wzmacnianiu na różne sposoby poczucia własnej wartości młodych ludzi i afirmowaniu niepowtarzalnych jednostek;
- uwzględnić rolę, jaką szkoła odgrywa w rozwoju emocjonalnym i interpersonalnym dzieci („psychoedukacja”), oraz moderować doświadczenie przez młodych ludzi w klasie (…) spontaniczności, otwartości, akceptacji wyrażania emocji, świadomości uczuć własnych i innych,
- bycia słuchanym, bycia sobą, wiary w możliwość stania się tym, kim chce się być;
- oczekiwać od kadry nauczycielskiej stałej pracy nad rozwojem osobistym, ponieważ tylko to pozwoli nawiązywać dobre, autentyczne, pełne akceptacji relacje z uczennicami i uczniami. 1
Nauczyciel w obecnej edukacji stoi przed wieloma wyzwaniami. Jego rola jest szczególna. Jest odpowiedzialny za przekazywaną wiedzę, uczy i doskonali umiejętności uczniów, wychowuje, jest w ciągłych relacjach z uczniami, nauczycielami, rodzicami uczniów. Ma szczególne predyspozycje i zdolności komunikacyjne, prezentuje modelową postawę etyczno-moralną, stale się doskonali, zdobywa nowe kompetencje, nadąża za postępem cywilizacyjnym, rozwojem technicznym. Jest innowacyjny i kreatywny, stwarza odpowiednią przestrzeń edukacyjną, warunki do wszechstronnego rozwoju swoich uczniów, by zapewnić im radzenie sobie w świecie. Nauczyciel w obecnej edukacji dobiera treści, metody i formy pracy z uczniami odpowiadające na potrzeby młodych ludzi. Są one bliskie uczniom, znajdą w nich odniesienie do świata, który ich otacza. Rola nauczyciela w obecnej edukacji polega głównie na stałej obserwacji zjawisk społecznych, historycznych, gospodarczych i in., dzięki czemu umiejętnie dostosowuje on i ukierunkowuje swoje oddziaływanie na uczniów i wychowanków, wspiera ich rozwój.
Przyszłość edukacji zależy od gotowości nauczycieli do zmiany, do poszerzania zakresu kompetencji zawodowych, które odpowiadają na wyzwania współczesnego świata.
Małgorzata Połeć
doradca metodyczny w zakresie języka polskiego
SCDiDN w Siedlcach
1 T. Garstka, Szkoła przyszłości. Między opętańczym galopem a przytomnością umysłu [w:] Meritum, Mazowiecki Kwartalnik Edukacyjny, nr 3 2023