Działania nauczyciela wspomagające kształtowanie tych umiejętności:

• Kształtować umiejętności wynikające z zadań ogólnych szkoły opisanych w PPKO
• Uczyć strategii rozwiązywania różnych typów zadań
• Stosować zadania do rozwiązania w wyznaczonym czasie
• Stwarzać sytuacje wymagające szybkiego podejmowania decyzji
• Stwarzać sytuacje pokazujące konsekwencje wynikające z nieprzemyślanych decyzji
• Organizować pracę samodzielną i czuwać nad jej przebiegiem
• Sprawdzać rozwiązania uczniowskie w zeszytach, zeszytach ćwiczeń, na kartach pracy
• Zwracać uwagę na czytelność pisma, obowiązkowe zapisanie rozwiązania, wypełnianie poleceń, pisanie odpowiedzi z jednostką

Zadaniem i rolą nauczycieli w przygotowaniu uczniów do egzaminów zewnętrznych jest:

• Zbudowanie systemu skutecznych działań dydaktycznych, opartym na diagnozie stanu osiągnięć uczniów, określonych wymaganiach edukacyjnych, systematycznym sprawdzaniu i ocenianiu uczniów poprzez pomiar kształtujący oraz ewaluację.
• Przekonanie do swoich działań uczniów. Uczniowie podejmą współpracę z nauczycielem, jeżeli będą rozumieć jego działania. Działania te muszą być wzmacniane nieustannym motywowaniem uczniów.
• Przeprowadzanie ewaluacji swoich działań na bieżąco w oparciu o wyniki pomiaru kształtującego, co pozwala na weryfikowanie metod kształcenia, form aktywności uczniów oraz środków dydaktycznych. Po każdym pomiarze dostarczanie uczniom informacji o postępach, osiągnięciach i brakach wraz z komentarzem.
• Wykorzystywanie wyników pomiarów dla potrzeb doskonalenia swoich działań dydaktycznych.

JĘZYK POLSKI

Matury zbliżają się wielkimi krokami. Dla uczniów to czas intensywnej nauki i powtórek, a wszystko po to, by uzyskać jak najlepsze wyniki i dostać się na wymarzony kierunek studiów. O czym warto pamiętać w gorącym okresie przygotowań, aby egzaminy zakończyły się sukcesem? Jak uczyć, aby robić to skutecznie i przyjemnie? Jak uczyć do matury, aby uczeń osiągnął sukces? Jak skutecznie przygotować uczniów do egzaminu maturalnego?
To pytania, na które poszukują odpowiedzi uczniowie, nauczyciele, dyrektorzy szkół, rodzice. Przygotowania do egzaminów maturalnych wiążą się z dużym nakładem pracy i wysiłkiem, zarówno nauczycieli, jak i uczniów, nie tylko w szkole, ale i w domu. Jeśli jednak podejdziemy do tego wyzwania ze spokojem i rozsądkiem, uda się efektywnie wykorzystać pozostały czas. Z chaosu problemów i spraw wyłoni się uporządkowany proces, strategia i konkretny, skuteczny plan. Warto pomóc naszym uczniom i udzielić im kilku wskazówek.

Praca własna ucznia i jej planowanie, warsztat pracy, miejsce do nauki, metody, zasoby, zapamiętywanie.

Istotne jest odpowiednie przygotowanie i uporządkowanie miejsca pracy, jego oświetlenie, zgromadzone na biurku niezbędne materiały, przybory do sporządzania notatek, arkusze maturalne, podręczniki, zeszyty, opracowane lektury i inne. Ważne jest także stworzenie najbardziej komfortowych warunków nauki, dostosowanych do indywidualnych potrzeb i możliwości, sprzyjających koncentracji, skupieniu (cisza lub muzyka w tle, wygodne krzesło). Planowanie pracy własnej ucznia ma uwzględniać konkretną porę dnia, czas trwania i zakres materiału (test, notatka syntetyzująca, wykaz lektur i ich opracowanie, kryteria oceniania wypracowania, przegląd tematów do ćwiczeń, próby tworzenia planu wypowiedzi argumentacyjnej, dobieranie lektur do motywów literackich, opracowanie kilku pytań jawnych na egzamin ustny, próby tworzenia konspektu i wypowiedzi monologowej). O efektach uczenia się zdecydują zapewne dyscyplina i systematyczność.

Istotny w procesie przygotowań jest dobór metod. Są one zindywidualizowane. Warto robić notatki, a niezbędne informacje podkreślać kolorowymi długopisami. Efekty przynosi też powtarzanie materiału na głos lub wspólna naukę z koleżanką/kolegą i przepytywanie siebie nawzajem, dzielenie wiedzą. Mogą się również przydać kolorowe zakładki indeksujące do zaznaczania istotnych informacji. Ciekawą i skuteczną metodą nauki są mnemotechniki, fiszki czy mapy myśli.

Zamiast intensywnej nauki w stresie, tydzień przed egzaminem, pewniejszą metodą jest regularne powtarzanie materiału „w małych dawkach”- rozwiązywanie arkuszy maturalnych, powtarzanie ważnych definicji, pisanie wypracowań, opracowanie wybranych lektur obowiązkowych, testów: język w użyciu i historycznoliterackich. Uporządkowaną a nie chaotyczną naukę zapewnia też samodzielne opracowane pytań jawnych na ustny egzamin maturalny z języka polskiego. Są one dostępne na stronach CKE, ujęte chronologicznie z uwzględnieniem epok i lektur.

Kompleksowe przygotowanie do matury z języka polskiego obejmuje zatem kilka części. Przede wszystkim, każdy maturzysta oraz maturzystka zobowiązani są do zdania matury podstawowej z języka polskiego, która obejmuje część ustną oraz pisemną. Niektórzy uczniowie i uczennice wybierają również maturę rozszerzoną z języka polskiego, jako dodatkowy przedmiot. Taki wybór zazwyczaj podyktowany jest zainteresowaniem humanistycznymi kierunkami studiów. Tak czy inaczej – na język polski składa się przede wszystkim umiejętność poprawnego pisania, czytania oraz wysławiania się, a także wiedza historycznoliteracka z omawianych na lekcjach lektur. Dlatego przygotowanie do matury z języka polskiego obejmować będzie zarówno część językoznawczą, jak i literaturoznawczą – na poziomie wiedzy, ale i jej twórczego wykorzystania, która przyda się chociażby przy okazji egzaminu ustnego czy pisania wypracowania w części pisemnej.

Sposobem na lepszą organizację nauki jest wyeliminowanie nawyków, które wpływają negatywnie m.in. na zarządzanie czasem. Skuteczna nauka nie będzie możliwa bez odpowiedniego skoncentrowania na konkretnym zadaniu. Warto zatem lepiej zaplanować działania w czasie, a także zastąpić stare nawyki nowymi schematami. Podstawową zasadą jest unikanie tzw. „rozpraszaczy”. Jednym z najskuteczniejszych sposobów na szybką naukę jest wyciszenie lub wyłączenie telefonu, a co za tym idzie brak dostępu do social mediów, które pochłaniają mnóstwo czasu. Oczywiście, należy również wyeliminować inne bodźce, które nie pozwalają skupić się na zadaniu, np. nieodpowiednie oświetlenie czy hałas.

Ponad to prokrastynacja, czyli tendencja do odwlekania zadań na później, uniemożliwia zwykle skuteczną naukę. W konsekwencji zmusza do opanowania dużej części materiału w krótkim czasie, co staje się źródłem stresu i utrudnia zapamiętywanie. Bardzo ważna jest zatem systematyczność, a więc rozłożenie nauki na kilka dni. Przydatne w tej kwestii okaże się harmonogram działań, zaplanowanie prac i przerw, które wpłyną korzystnie na regenerację po wysiłku i chęć do dalszej pracy. Dobrym rozwiązaniem jest metoda Pomodoro, w której występuje podział na 25-minutowe sekcje. Przerwy na krótki spacer czy bieganie, chwila relaksu, sen są konieczne.

Uczenie się przez wiele godzin może w rzeczywistości przynieść efekt przeciwny do zamierzonego. Dla długoterminowego utrzymania wiedzy, regularne przerwy, a nawet właściwe odżywianie naprawdę pomagają. Znaczenie ma również odpowiednia pora do nauki. Są to już indywidualne preferencje. Istotą powodzenia jest utrzymywanie dobrego samopoczucia, dbanie o siebie, co zapewni poziom energii, koncentracji, samopoczucia, właściwe funkcjonowanie mózgu i zapamiętywanie.
Kluczowa dla efektywnego przygotowania do matury jest także odpowiednia motywacja.

Dużo łatwiej realizuje się zamierzone cele, jeśli są one dla nas istotne i dostrzegamy kryjące się za nimi szanse oraz możliwości. Należy zatem uświadamiać uczniom zyski i korzyści, jakie przyniesie zdany egzamin maturalny. Dobrze zdana matura pozwoli na podjęcie wymarzonych studiów, a nabywanie nowych umiejętności i poszerzanie wiedzy pozwoli na podjęcie ciekawej i satysfakcjonującej pracy zawodowej w przyszłości.
Dobra myśl, plan, pozytywne nastawienie, spokój, skupienie zminimalizują uczucia stresu i lęku, złagodzą chwile zniechęcenia, poprawią samopoczucie i wiarę we własne siły. Wszystko to pozwoli osiągnąć sukces, a nauka okaże się pożyteczna i przyjemna.

MATEMATYKA

Zmiany w strukturze arkusza egzaminacyjnego na poziomie podstawowym

Rodzaje zadań w arkuszu egzaminacyjnym:
zadania zamknięte

• zadania wyboru wielokrotnego
• zadania typu prawda –fałsz
• zadania na dobieranie

zadania otwarte

• zadania z luką
• zadania krótkiej odpowiedzi
• zadania rozszerzonej odpowiedzi

Zadania typu prawda – fałsz, to zadania, w których zdający ocenia prawdziwość podanych zdań, poprawność wykonanych obliczeń, diagramów, wykresów i innych rysunków.
W arkuszu egzaminacyjnym zadania tego typu zbudowane są z dwóch części. Pierwsza to zestaw informacji, a druga to lista stwierdzeń (najczęściej dwuelementowa), których prawdziwość należy ocenić.

Przykład1.  Zadanie z Informatora.

Zadania zamknięte wyboru wielokrotnego. Zadania tego typu występowały w arkuszu egzaminacyjnym jedynie w wersji z czterema odpowiedziami do wyboru. Od egzaminu w roku 2023, zadania takie mogą mieć więcej odpowiedzi do wyboru i liczba poprawnych odpowiedzi też może być większa niż 1.

Przykład 2. Zadanie z arkusza pokazowego.

Zadanie na dobieranie wymaga od zdającego tworzenia, według podanych kryteriów, pary elementów, które wybiera się z dwóch zbiorów. Elementami tych zbiorów mogą być w szczególności: wyrazy, zdania, wyrażenia, rysunki itp.
W arkuszu egzaminacyjnym zadanie tego typu często przyjmuje postać tabelki.

Przykład 3. Zadanie z arkusza pokazowego.

Wśród zadań otwartych znalazły się zadania z luką. W zadaniach tego typu zdający uzupełnia zdanie brakującym wyrazem, zwrotem lub wyrażeniem. Wpisuje w wolne pola brakujące słowa, zdania, liczby lub wyrażenia.

Przykład 4. Zadanie z Informatora.

W arkuszu egzaminacyjnym będą mogły występować wiązki zadań. Wiązka zadań to zestaw od dwóch do czterech zadań występujących we wspólnym kontekście tematycznym, przy czym każde z zadań wiązki można rozwiązać niezależnie od rozwiązania innych zadań w danej wiązce.

Zmiany w strukturze arkusza egzaminacyjnego na poziomie rozszerzonym

Arkusz egzaminacyjny przygotowany dla zdających egzamin na poziomie rozszerzony w formule 2023 zbudowany jest wyłącznie z zadań otwartych, czyli takich, w których zdający samodzielnie formułuje odpowiedź. Zrezygnowano z zadań kodowanych. W Informatorze wyraźnie zaznaczono, że rozwiązanie zadania otwartego, w którym zdający zgodnie z poleceniem m.in. oblicza, wyznacza, wyprowadza, uzasadnia, wykazuje, musi prezentować pełny tok rozumowania, uwzględniać warunki zadania, a także odwoływać się do twierdzeń matematycznych i własności odpowiednich obiektów matematycznych. Podobnie jak w arkuszu przygotowywanym do poziomu podstawowego, będą występowały wiązki zadań lub pojedyncze zadania.

Strategie rozwiązywania zadań wielokrotnego wyboru:

• Strategia eliminacji i preferencji - polega na kolejnym odrzucaniu odpowiedzi, które nie spełniają warunków zadania, począwszy od tych najbardziej odbiegających od warunków zadania do tych najbardziej zbliżonych.
• Strategia sprawdzania warunków - uczeń sprawdza warunki zadania dla kolejnych zaproponowanych odpowiedzi i na tej podstawie wybiera właściwe.
• Strategia otwierania - uczeń rozwiązuje zadanie jako zadanie otwarte, a otrzymany wynik odszukuje wśród zaproponowanych odpowiedzi.
• Łączenie strategii - uczeń eliminuje część odpowiedzi, a potem otwiera zadanie, na zakończenie zaś – sprawdza otrzymaną odpowiedź z warunkami zadania.

Zadania tekstowe
Etapy rozwiązywania zadań tekstowych według G. Polyi:

• I etap – zrozumienie zadania
• II etap – układanie planu rozwiązania
• III etap – wykonanie planu
• IV etap – rzut oka wstecz

I etap – zrozumienie zadania

• Co jest niewiadome? Co jest dane? Jaki jest warunek?
• Czy warunek można spełnić? Czy warunek wystarcza do określenia niewiadomej? Czy jest on może niewystarczający albo zbyt obszerny? A może sprzeczny?
• Zrób rysunek. Wprowadź odpowiednie oznaczenia.
• Wydziel poszczególne części warunku. Czy możesz je zapisać?

II etap – układanie planu rozwiązania

• Czy nie spotkałeś się już z podobnym zadaniem? A może spotkałeś się z tym samym zadaniem podanym nieco w innej postaci?
• Czy znasz jakieś twierdzenie, które mogłoby być tu użyte?
• Spójrz na niewiadomą! I spróbuj przypomnieć sobie jakieś dobrze znane ci zadanie, mające tę samą lub podobną niewiadomą.
• Oto rozwiązane już przedtem zadanie, pokrewne z twoim zadaniem. Czy nie mógłbyś z niego skorzystać, z jego wyniku, z zastosowanej w nim metody? Czy nie trzeba wprowadzić jakiegoś elementu pomocniczego, aby móc z tego zadania skorzystać?
• Odwołaj się do definicji. Czy nie mógłbyś postawić zadania na nowo, w inny sposób?
• Jeśli nie możesz rozwiązać zadania, spróbuj najpierw rozwiązać jakieś zadanie pokrewne. Czy nie mógłbyś rozwiązać części zadania? Zatrzymaj tylko część warunku, resztę odrzuć; do jakiego stopnia niewiadoma jest wtedy określona, jak może się ona zmieniać? Czy nie mógłbyś wydobyć czegoś pożytecznego z danych?
• Czy skorzystałeś ze wszystkich danych? Czy skorzystałeś z całego warunku? Czy brałeś pod uwagę wszystkie istotne pojęcia zawarte w zadaniu?

III etap – wykonanie planu

• Wykonując swój plan rozwiązania, sprawdzaj każdy krok. Czy jest dla ciebie jasne, że krok jest poprawny? Czy możesz to udowodnić?

IV etap – rzut oka wstecz

• Czy możesz sprawdzić wynik? Czy możesz sprawdzić uzasadnienie rozwiązania?
• Czy możesz otrzymać wynik w inny sposób? Czy możesz go objąć jednym rzutem oka?
• Czy możesz wykorzystać wynik albo metodę rozwiązania do innego zadania

JĘZYK ANGIELSKI

W roku 2023 oraz 2024 egzamin maturalny z języka obcego jest przeprowadzany na podstawie wymagań egzaminacyjnych a nie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla III etapu edukacyjnego (podstawa programowa III.1.P, III.1.R i III.DJ). Wymagania egzaminacyjne zostały obniżone ze względu na pandemię i okres pracy zdalnej. Obecnie odpowiadają one:

1. w przypadku wymagań egzaminacyjnych dla egzaminu maturalnego z języka obcego nowożytnego na poziomie podstawowym – poziomowi B1 (B1+ w zakresie rozumienia wypowiedzi)
2. w przypadku wymagań egzaminacyjnych dla egzaminu maturalnego z języka obcego nowożytnego na poziomie rozszerzonym – poziomowi B2 (B2+ w zakresie rozumienia wypowiedzi)
3. w przypadku wymagań egzaminacyjnych dla egzaminu maturalnego z języka obcego nowożytnego na poziomie dwujęzycznym – poziomowi B2+ (C1 w zakresie rozumienia wypowiedzi) – w skali Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego

Formuła egzaminu 2023 w stosunku do Formuły 2015 również uległa zmianie, szczególnie na poziomie podstawowym. Poziom rozszerzony pozostał bez zmian. Uwzględniając obniżone wymagania uczeń w arkuszu egzaminacyjnym realizuje zadania o łącznej wartości 60 pkt (dotychczas maksymalna liczba punktów to 50). W nowej formule uczeń po raz pierwszy realizuje zadania otwarte w częściach dotychczas zamkniętych:

• rozumienie ze słuchu (odpowiedzi na pytania, zadania /tekst z lukami) – max.15 pkt
• rozumienie tekstów pisanych (odpowiedzi na pytania, zadania /tekst z lukami)- max.20 pkt
• znajomość środków językowych zadania otwarte oparte są na tekście lub na zdaniach, np.: zadanie z lukami, transformacje, słowotwórstwo, tłumaczenie, gramatykalizacja, set leksykalny -max.13pkt
• wypowiedz pisemna. Uczeń otrzymuje max 12 pkt (dotychczas 10 ). Limit słów pozostaje bez zmian-80-130 słów.

W wypowiedzi pisemnej uczeń musi zrealizować jedno zadanie otwarte w formie listu prywatnego, e-maila, wpisu na blogu lub forum internetowym. W formule 2023 wprowadzono dodatkowy punkt za treść ( max.5 pkt) oraz dodatkowy punkt za środki językowe (3 pkt). Dzięki tej zmianie uczniowie, którzy napiszą pracę spełniającą wszystkie wymogi punktowe otrzymają maksymalną liczbę punktów zaś w przypadku słabszych prac- zostaną one ocenione adekwatnie do stopnia realizacji wszystkich elementów. Do tej pory wypowiedzi z rozwiniętymi wszystkimi elementami lub prawie wszystkimi elementami otrzymywały 4 pkt za treść, co niektórzy uczniowie mogli uznać za niesprawiedliwe. Wypowiedz pisemna wciąż pozostaje najbardziej otwartą częścią egzaminu pisemnego dlatego warto ją ćwiczyć już od pierwszej klasy szkoły średniej. W zależności od umiejętności ucznia można tę naukę podzielić na etapy pracy w grupach, w parach i pracę indywidualną ( opracowanie poszczególnych „kropek”) i sukcesywnie dokładać kolejne informację do momentu kiedy uczeń będzie w stanie samodzielnie przygotować wypowiedź pisemną. Warto tutaj zachęcić ucznia do samodzielnego rozwiązywania zestawów maturalnych z ostatnich lat na stronie: arkusze.pl

Poniżej zostały przedstawione w skrócie poszczególne części pisemnego egzaminu maturalnego na poziomie podstawowym i rozszerzonym z punktacją i typem zadań.

Poziom podstawowy: Rozumienie ze słuchu

1. Czas trwania: ok.25 min
2. Całe nagranie jest odtworzone 2 razy
3. zadania zamknięte, np.: wybór wielokrotny, dobieranie
4. zadania otwarte, np.: zdania/tekst z lukami, odpowiedzi na pytania
5. max: 15 pkt (25% całego egzaminu)

Poziom rozszerzony. Rozumienie ze słuchu

1. Czas trwania: 30 min
2. Całe nagranie jest odtworzone 2 razy
3. zadania zamknięte, np.: wybór wielokrotny,  dobieranie
4. zadania otwarte, np.: zdania/tekst z lukami, odpowiedzi na pytania
5. max: 15 pkt ( 25 % całego egzaminu)

Poziom podstawowy. Rozumienie tekstów pisanych

1. zadania zamknięte, np.: wybór wielokrotny, dobieranie
2. zadania otwarte, np.: zdania/tekst z lukami, odpowiedzi na pytania
3. max: 20 pkt ( 33% całego egzaminu)

Poziom rozszerzony. Rozumienie tekstów pisanych

1. zadania zamknięte, np.: wybór wielokrotny, dobieranie
2. zadania otwarte, np.: zdania/tekst z lukami, odpowiedzi na pytania
3. max: 18 pkt ( 30% całego egzaminu)

Poziom podstawowy. Znajomość środków językowych

1. zadania zamknięte wyboru wielokrotnego oparte na tekście lub na zdaniach
2. zadania otwarte oparte na tekście lub na zdaniach, np.: zadanie z lukami, transformacje, słowotwórstwo, tłumaczenie, gramatykalizacja, set leksykalny
3. max. 13 pkt ( 22 % całego egzaminu)

Poziom rozszerzony. Znajomość środków językowych

1. Zadania zamknięte wyboru wielokrotnego oparte na tekście lub na zdaniach
2. Zadania otwarte oparte na tekście lub na zdaniach, np.: zadanie z lukami, transformacje, słowotwórstwo, tłumaczenie, gramatykalizacja, set leksykalny
3. Max: 14 pkt ( 23 % całego egzaminu)

Poziom podstawowy. Wypowiedz pisemna

1. tekst użytkowy (np. list prywatny, e-mail, wpis na blogu lub forum internetowym) z elementami np. opisu, relacjonowania, uzasadniania opinii, w tym przedstawiania zalet i wad różnych rozwiązań
2. limit słów: 80-130 ( do 2025)
3. max: 12 pkt

Poziom rozszerzony. Wypowiedz pisemna

1. tekst argumentacyjny: (list formalny, rozprawka, artykuł publicystyczny) z elementami np. opisu, relacjonowania, sprawozdania, recenzji, pogłębionej argumentacji
2. limit słów: 200-250
3. max: 13 pkt

Egzamin ustny z języka obcego- bez określania poziomu

Egzamin ustny powraca po 3 latach i pozostaje w niezmienionej Formule 2015 ! Warto zachęcać uczniów do każdej interakcji językowej, gdyż po tak długiej przerwie umiejętności produktywne odchodzą w zapomnienie a młodzież niechętnie komunikuje się w języku obcym w klasie bojąc się konfrontacji w grupą i nauczycielem. Praca w małych grupach jest tutaj najlepszym rozwiązaniem. Daje poczucie bezpieczeństwa i rozwija pewność siebie ponieważ większość młodzieży porozumiewa się na podobnym poziomie językowym. Należy ją jednak stale monitorować aby wykluczyć poważne błędy zakłócające komunikację. Interakcja uczeń -nauczyciel ( kiedy nauczyciel pyta a uczeń musi udzielić odpowiedzi na forum klasy) jest opcją ryzykowną szczególnie na początkowym etapie ćwiczeń. Może onieśmielić i finalnie zniechęcić ucznia do dalszej pracy.

Egzamin składa się z następujących części:

1. Rozmowa wstępna (ok.2 min)- bez punktacji
2. Rozmowa z odgrywaniem roli- 4min
3. Opis ilustracji i odpowiedzi na trzy pytania- 3 min
4. Wypowiedź na podstawie materiału stymulującego i odpowiedzi na dwa pytania- 5 min
5. Czas trwania: ok.15 minut
6. Max liczba punktów: 30 ( aby zdać egzamin należy otrzymać min.30% czyli 9 pkt)

Oceny wypowiedzi zdającego w części ustnej egzaminu maturalnego z języka obcego nowożytnego dokonują członkowie zespołu przedmiotowego, przyznając punkty zgodnie ze skalą oceniania egzaminu ustnego. Każda wypowiedź jest oceniana zgodnie z następującymi kryteriami:

• sprawność komunikacyjna: od 0 do 6 punktów, oceniana w każdym zadaniu osobno (maksymalnie 18 punktów)
• zakres środków leksykalno-gramatycznych: od 0 do 4 punktów, oceniany w całej wypowiedzi zdającego
• poprawność środków leksykalno-gramatycznych: od 0 do 4 punktów, oceniana w całej wypowiedzi zdającego
• wymowa: od 0 do 2 punktów, oceniana w całej wypowiedzi zdającego
• płynność wypowiedzi: od 0 do 2 punktów, oceniana w całej wypowiedzi zdającego

Dobrze jest pokazać przykładowy egzamin ustny z Internetu aby uczniowie mogli skonfrontować swoje oczekiwania i ewentualnie wątpliwości z prezentacją, która najwierniej odzwierciedli formę i atmosferę na egzaminie ustnym. Nauczyciel na gorąco omawia z uczniami obejrzane zadania maturalne, wskazuje błędy, proponuje rozwiązania i sugeruje poprawne odpowiedzi.

Niewątpliwie ważna jest późniejsza praktyka w klasie i ustalenie ograniczeń czasowych. Im więcej zestawów ustnych uczniowie przećwiczą tym z większą pewnością wejdą oni na egzamin ustny w maju. Ograniczenia czasowe zmuszą ucznia do podejmowania szybszych decyzji i przyzwyczają go to wypowiedzi i rozmowy w określonym przedziale czasowym.

Równie istotnym elementem na etapie przygotowań do egzaminu ustnego jest praca indywidualna w domu. Uczniowie mogą samodzielnie opracować poszczególne zadanie maturalne zaś w klasie zaprezentować je zgodnie z wytycznymi egzaminu ustnego. Ta forma przygotowania sprawdzi się w przypadku osób słabszych które na początku potrzebują po prostu więcej czasu na opracowanie zestawu ustnego, Warto więc wyznaczać zadania maturalne do przygotowania lub częściowego opracowania w domu. Połączenie systematycznej pracy w domu z pracą w klasie przyniesie korzyści uczniom i zapewni satysfakcjonujący wynik na egzaminie ustnym z języka obcego nowożytnego.

HISTORIA

Historia jest obszerną i trudną dziedziną wiedzy. Nauka jej wymaga czasu, systematyczności, pracowitości i planu pracy. Warto by uczeń z pomocą nauczyciela sporządził listę lektur, które pomogą mu się uczyć i utrwalać wiedzę: monografie, repetytoria i vademeca oraz ćwiczenia i arkusze maturalne. Także tematyczne portale internetowe i aplikacje mogą usprawnić proces uczenia się. Absolutną koniecznością jest przeanalizowanie informatora maturalnego CKE i zwrócenie uwagi na pojawiające się w poleceniach do zadań maturalnych czasowniki operacyjne, których znajomość pozwoli prawidłowo odpowiedzieć na zadawane pytania. Informator zawiera też wiadomości dotyczące typów zadań na egzaminie maturalnym, ich proporcji oraz punktacji. Zatem od 2023 roku tylko 20% zadań na egzaminie z historii to zadania zamknięte, pozostałe to zadania otwarte i aż 15 punktów można otrzymać za wypracowanie. Wiedza o tych proporcjach pozwoli nauczycielowi i maturzyście dobrać metody powtarzania do swojej wiedzy i predyspozycji. Zdecydowanie polecam zachęcenie uczniów do zapoznania się z maturami z poprzednich lat, mimo zmian egzaminu w formule 2023, ponieważ wiele z tematów a także źródeł powtarza się albo występuje w podobnej formie. O ile proporcje zadań się zmieniły o tyle typy zadań raczej nie, dlatego zgodnie z zasadą „ćwiczenie czyni mistrza” - im więcej zadań uczeń wykona samodzielnie tym lepiej. Po każdym rozwiązanym arkuszu warto by uczeń pod nadzorem nauczyciela przeanalizował błędy i uwzględnił je przy kolejnej powtórce. Historia to ogrom materiału, każdy kto się zmaga z utrwalaniem materiału musi uzbroić w cierpliwość i ćwiczyć w konsekwencji – jedna zarwana noc nic nie da, ta matura to zadanie dla maratończyka! Ale właśnie dlatego plan działania musi objąć zarówno metody samodzielnej pracy jak i sposoby regeneracji sił. Należy pamiętać, że przygotowania do egzaminu maturalnego są pracochłonne i higiena pracy jest równie ważna jak sposoby zdobywania wiedzy. A zatem pamiętaj drogi nauczycielu by przypominać maturzystom o tym, że sen to regeneracja całego ciała, w tym szarych komórek. W trakcie snu zdobyta wiedza się utrwala. Zdrowe odżywianie wspomaga pamięć, a prawidłowe nawadnianie [woda] ułatwia pracę mózgu. Wysiłek intelektualny eksploatuje organizm, jeśli chcemy by ten służył naszym uczniom, muszą o niego dbać. Warto by znaleźli formę wysiłku fizycznego, który pomoże im wyzbyć się stresu maturalnego, dotleni organizm, ułatwi zasypianie i regenerację. Egzamin z historii wymaga stałego utrwalania wiedzy i ćwiczenia pamięci dlatego aktywność fizyczna, która zapewni przypływ endorfin pozwoli Ci drogi maturzysto z entuzjazmem, albo chociaż bez niechęci zasiąść do kolejnej powtórki.

Oto zbiór najistotniejszych zmian na maturze z historii w formule 2023:

• większa liczba punktów do zdobycia – 60 pkt [było 50 pkt]
• 45 pkt za zadania otwarte/ zamknięte
• 75% punktów absolwent uzyskuje za rozwiązanie zadań testowych, ale:
• tylko 20% z nich to zadania zamknięte a 80% to zadania krótkiej odpowiedzi
• wiązki zadań
• 15 pkt za wypowiedź argumentacyjną [było 12 pkt]
• zadanie rozszerzonej odpowiedzi - trzy tematy do wyboru [było 5]
• długość wypracowania min. 300 słów [wcześniej – nie określono]
• tematy każdorazowo będą zawierać tezę, wobec której zdający będzie musiał zająć stanowisko.
• za zadanie rozszerzonej odpowiedzi absolwent może uzyskać aż 25% punktów
• konieczność zajęcia stanowiska wobec przedstawionej tezy, popartego argumentacją zawierającą różne aspekty [wyartykułowane w poleceniu]
• kluczową umiejętnością sprawdzaną w tej części arkusza będzie umiejętność tworzenia narracji historycznej z funkcjonalnym wykorzystaniem wiedzy.

PRZYGOTOWANIA DO EGZAMINU MATURALNEGO Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE

Na trzy miesiące przed egzaminem maturalnym z WOS warto przede wszystkim sprawdzić jakie zagadnienia uczeń opanował. Uczeń powinien zrobić listę tych tematów, które nie zostały jeszcze utrwalone i z pomocą nauczyciela uporządkować zagadnienia według stopnia trudności – im więcej coś sprawia mu problemów, tym wyżej na liście powinno się znaleźć. Należy pamiętać, że WOS ma charakter interdyscyplinarny a zadania łączone w wiązki mogą zawierać pytania dotyczące różnych obszarów tematycznych: socjologicznych, politologicznych, z zakresu prawa czy stosunków międzynarodowych. Ta wielowymiarowość sprawia zdającym duży kłopot, podobnie jak to, że matura z WOS-u bada nie tylko wiedzę, ale także umiejętności praktyczne, takie jak:

• odczytywanie, interpelacja i wykorzystanie danych,
• argumentowanie i krytyczna ocena,
• analizowanie i rozwiązywanie problemów,
• identyfikacja zależności/relacji.

W związku z ewolucją egzaminu maturalnego w formule 2023 warto znać kluczowe zmiany:

• 80% punktów absolwent uzyskuje za rozwiązanie zadań testowych, ale:
• tylko 15 - 20% z nich to zadania zamknięte
• 80- 85% to zadania krótkiej odpowiedzi
• wszystkie zadania testowe obudowane są źródłami \ do jednego źródła 2 zadania , do 2 źródeł 3-4 zadania
• za zadania rozszerzonej odpowiedzi absolwent może uzyskać 20% punktów. nie będzie wypracowania [za 12 pkt.] zamiast niego będą dwa zadania rozszerzonej odpowiedzi [za 5 i 7 pkt.]: wypowiedź argumentacyjna i pismo formalne [moduł: prawo]
• należy zwrócić szczególną uwagę na bardzo rozbudowany w programie nauczania rozdział prawo

Matura z WOS poza wiedzą podręcznikową opiera się też na tzw. wiedzy ogólnej dotyczącej otaczającego świata – zarówno w obszarze polityki jak i życia społeczno- gospodarczego. Dlatego warto robić prasówki i zachęcać uczniów do wymieniania się informacjami. Aby wykształcić myślenie krytyczne należy zwrócić uczniom uwagę by co pewien czas zapoznawali się z informacjami na określony temat przez pryzmat stron np. sporu. Korzystne jest także analizowanie danych statystycznych np. GUS na temat problemów demograficznych i finansowych polskiego społeczeństwa. Im szersze są zainteresowania ucznia, tym większa będzie jego sprawność w rozwiązywaniu zadań egzaminacyjnych – nauczyciel powinien uświadamiać to uczniom stale.

źródła: https://lagunita.education/blog/matura-2022-wos

BIOLOGIA

W nowej formule egzaminu maturalnego z biologii znajdują się proste analizy statystyczne. Analiza jest potrzebna do opisywania I interpretowania wyników doświadczeń I obserwacji.

Umiejętności wymagane od ucznia:

• wyznaczanie minimum, maksimum, zakresu zmienności i dominanty w tabeli i na wykresie,
• obliczenie średniej arytmetycznej i mediany, obliczanie średniej ważonej
• analiza wartości liczbowej odchylenia standardowego
• odczytywanie na wykresach słupków błędów oznaczających zakres zmienności oraz odchylenie standardowe

Przykład zadania: Zadanie pochodzi z arkusza pokazowego CKE Marzec 2022, poziom rozszerzony formuła 2023 zad. 9

Rozwiązanie zadania wymaga znajomości pojęcia mediany, nie są wymagane żadne obliczenia. Ważna jest interpretacja wyników badań.

W arkuszu możemy spotkać nowe typy zadań wymagające: wielostopniowego rozwiązania i lub dorysowania części schematu.
Zadanie pochodzi z arkusza pokazowego CKE Marzec 2022, poziom rozszerzony formuła 2023 zad. 17

Treść zadania dotyczy prostego (jednogenowego) modelu dziedziczenia, za poprawnie rozwiązanie zadania można otrzymać maksymalnie 3 pkt. Warunkiem przyznania punktów jest poprawnie wykonana krzyżówka.

Arkusze egzaminacyjne będą drukowane w kolorze, co daje możliwość rozwiązywania zadań dotyczących znaczenia koloru w biologii np.: kamuflażu, barwienia histochemicznego. Kolorowy arkusz poprawi kontrast ilustracji. Możliwe będzie dostosowanie arkusza do potrzeb osób cierpiących na zaburzenia widzenia kolorów.

W arkuszu uczeń zetknie się z trudnymi i obszernymi materiałami źródłowymi. Będzie więcej zadań w wiązkach. Wiązka zadań to zestaw od dwóch do sześciu zadań występujących we wspólnym kontekście tematycznym, którym jest opisane zjawisko biologiczne, doświadczenie, obserwacja, materiał źródłowy itp. Wiązka zadań może się składać zarówno z zadań zamkniętych, jak i z zadań otwartych. Wprowadzone zmiany wymagają więc od ucznia:

• Umiejętności gospodarowania czasem na egzaminie
• Dużej sprawności w wyszukiwaniu informacji kluczowych

Warto zwrócić uwagę uczniowi, żeby przeczytał uważnie wszystkie polecenia do zadania, zwracając uwagę na czasowniki operacyjne, przeczytał uważnie tekst źródłowy, podkreślił w tekście wiadomości konieczne do udzielenia odpowiedzi. W każdym poleceniu do zadania będzie występował co najmniej jeden czasownik operacyjny, wskazujący czynność, jaką powinien wykonać zdający, aby poprawnie rozwiązać zadanie. W przypadku zadań zamkniętych będą to najczęściej czasowniki takie, jak: podkreśl, zaznacz, uporządkuj, przyporządkuj, ponumeruj. W zadaniach otwartych zasób czasowników jest większy a precyzyjne ich zrozumienie i zastosowanie warunkuje poprawną realizację polecenia.

GEOGRAFIA

Geografia od wielu lat utrzymuje się w grupie najczęściej wybieranych przez maturzystów przedmiotów na egzaminie dojrzałości. Egzamin maturalny z geografii sprawdza poziom spełnienia przez absolwenta wymagań zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla szkoły ponadpodstawowej. W latach 2023 i 2024 zostały one zawężone do wymagań egzaminacyjnych określonych w załączniku do rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z dnia 10 czerwca 2022 r. Wśród zagadnień, które nie pojawią się na egzaminie maturalnym w ciągu najbliższych dwóch lat poza wymaganiami odnoszącymi się do własnego regionu i badań terenowych znajdą się m.in.:

• budowa Wszechświata,
• falowanie wód morskich, upwelling i mechanizm ENSO
• preferencje wyborcze Polaków,
• struktura językowa świata,
• zróżnicowanie etnograficzne Polaków.

Z tego względu przed powtórzeniami przed egzaminem warto zapoznać się z Aneksem do informatora o egzaminie maturalnym z geografii obowiązujący w latach szkolnych 2022/2023 i 2023/2024 .

W nowej formule egzamin maturalny z geografii dalej jest w grupie przedmiotów dodatkowych. Bez zmian pozostaje także:

• czas trwania egzaminu (180 minut)
• ilość punktów możliwych do uzyskania (w sumie 60 punktów)
• zestaw przyborów, z których można korzystać na egzaminie (kalkulator prosty, linijka i lupa).

Zmianie ulegają takie elementy jak:

• liczba zadań w arkuszu maturalnym – obecnie będzie to 25 do 30 zadań, w tym zadania występujące w tzw. wiązkach - po 2 do 4 poleceń odnoszących się do wspólnego obszaru, zjawiska, procesu, materiału źródłowego, itp.
• barwne materiały źródłowe będą zawarte w arkuszu maturalnym, a nie jak do tej pory w oddzielnym barwnym załączniku,
• punktacja zadań - tu obok zadań 1 i 2-punktowych pojawią się zadania za 3 punkty; najbardziej punktowane będą zadania otwarte.
• większy udział zadań otwartych, za które przewidziano nie mniej niż 70% punktów w arkuszu

Analizując zadania w informatorze maturalnym, arkuszu pokazowym oraz grudniowym arkuszu diagnostycznym z geografii należy zwrócić uwagę na fakt, że pojawiają się tam pewne “nowości”, na które warto zwrócić uwagę. Są to m.in.:

• w zadaniach zastosowano bardzo bogate i różnorodne materiały źródłowe,
• wprowadzono nowe materiały źródłowe m.in.: cieniowy model terenu, geokompozycja, wiersze i obrazy,
• zwiększył się poziom trudności zadań wykorzystujących umiejętność zastosowania w obliczeniach skali mapy.

Praca z uczniem przygotowującym się do egzaminu maturalnego z geografii powinna obejmować ćwiczenie umiejętności odczytywania i interpretacji danych z różnorodnych materiałów źródłowych: map topograficznych i tematycznych, modeli numerycznych oraz cieniowego modelu terenu (LIDAR), zdjęć lotniczych i satelitarnych, danych statystycznych, wykresów, klimatogramów, profili glebowych i geologicznych. Ważne jest również, abyśmy z młodzieżą więcej uwagi poświęcili rozwiazywaniu zadań z czasownikami operacyjnymi typu: uzasadnij, wymień, wskaż, porównaj, wyjaśnij, sformułuj, itp.
Ponadto na lekcjach powinniśmy utrwalać znajomość mapy świata i Polski oraz przypominać o uważnym czytaniu poleceń. Ważne jest również powtórzenie obliczeń wprowadzanych na lekcjach geografii w cyklu nauczania.

Zbyt rzadko zwraca się uwagę na kompetencje społeczne i emocjonalne dziecka, które we współczesnym świecie warunkują
jego dalszy sukces szkolny, w perspektywie - także życiowy

„Sukces zależy nie tylko od intelektu, lecz od umiejętności kierowania emocjami”
Daniel Goleman „Inteligencja emocjonalna”

Opracowanie:

Zespół doradców SCDIDN Siedlce:
Małgorzata Połeć
Dorota Saj
Mariola Sandurska
Barbara Kodzis
Agnieszka Sempruch
Marta Zwolińska