PERMA: pięć filarów szczęścia (także w pokoju nauczycielskim)
Model PERMA składa się z pięciu elementów, które - jak naczynia połączone - wpływają na nasze poczucie spełnienia. Oto one, przetłumaczone na nauczycielski język codzienności:
- Pozytywne emocje
Zaczyna się od małych rzeczy: kubek dobrej kawy przed lekcją, uśmiech ucznia, chwila ciszy przy oknie. Praktykuj wdzięczność, wybacz, śmiej się częściej. Warto nauczyć się dostrzegać te momenty i pozwolić sobie na bycie tu i teraz. Uważność (mindfulness) naprawdę działa. - Zaangażowanie (flow)
Kiedy ostatni raz zapomniałeś o czasie, robiąc coś, co naprawdę Cię pochłania? To właśnie stan „flow”. Może to przygotowanie innowacyjnej lekcji, może gra na gitarze po pracy. Klucz? Wykorzystywanie swoich mocnych stron i robienie tego, co daje satysfakcję. - Relacje
Nie musisz być duszą towarzystwa, ale otaczanie się życzliwymi ludźmi - w pracy i poza nią - naprawdę robi różnicę. Szukaj kontaktu z tymi, którzy Cię wspierają, inspirują i rozumieją. I miej odwagę ograniczać te relacje, które Cię ciągną w dół. - Poczucie sensu
Wiara, że to, co robisz, ma znaczenie — to paliwo, które pomaga przetrwać najtrudniejsze dni. Ustal swoje „dlaczego” i przypominaj je sobie, szczególnie wtedy, gdy dopada Cię zniechęcenie. - Osiągnięcia
Nie muszą być spektakularne. To może być udana lekcja, lepszy kontakt z trudnym uczniem, albo… dzień bez zaległości. Celebruj swoje małe sukcesy. Dają kopa do działania i budują poczucie sprawczości.
Rys. 1. Dobrostan nauczyciela
A teraz trochę praktyki: jak wprowadzić PERMA w życie nauczyciela?
- Zrób dzień wolny od szkoły
Choćby jeden w tygodniu. Zero dziennika, zero maili, zero „jeszcze tylko na chwilkę”. To nie luksus, to konieczność. - Wyznacz godzinę STOP
Zamknij komputer, odłóż telefon, wróć do siebie. Szkoła może poczekać. Ty - niekoniecznie. - Zrób listę „do usunięcia”
Nie wszystko musisz robić sam/a. Sprawdź, które obowiązki można uprościć lub odpuścić. Perfekcjonizm nie zawsze jest sprzymierzeńcem. - Zadbaj o ciało
Ruch, sen, jedzenie - nie da się długo funkcjonować na oparach. Zadbane ciało to spokojniejszy umysł. - Miej pasję poza szkołą
Coś tylko dla Ciebie. Coś, co sprawia, że się uśmiechasz. Ogród? Tańce? Książki przygodowe? Rób to częściej.
Nie jesteś w tym sam/a - dobrostan to też kwestia systemu
Prawda jest taka: żadne techniki nie wystarczą, jeśli szkoła jako instytucja nie wspiera nauczycieli. Dlatego tak ważne jest, by:
- organizować szkolenia z radzenia sobie ze stresem,
- oferować dostęp do psychologa lub coacha,
- promować zdrowy styl życia i…
- nie tylko mówić o wypaleniu, ale realnie mu przeciwdziałać.
Podsumowując - nauczyciel też człowiek
Masz prawo być zmęczony. Masz prawo zadbać o siebie. I masz prawo powiedzieć „stop”, zanim zabraknie Ci sił. Bo gdy Ty jesteś w równowadze, zyskują na tym nie tylko Twoi bliscy i uczniowie, ale cała szkolna społeczność. Zacznij od małego kroku. Weź głęboki oddech. I zapytaj siebie: co dzisiaj zrobię dla swojego dobrostanu? To nie musi być nic wielkiego - może to być chwila ciszy przy kawie, spacer w promieniach słońca, szczera rozmowa z kimś bliskim albo po prostu powiedzenie sobie: „Dziś wystarczy”.
Pamiętaj, że Twoje zdrowie psychiczne i emocjonalne to nie luksus, ale fundament, na którym budujesz wszystko inne. Im bardziej dbasz o siebie, tym bardziej jesteś w stanie dawać z siebie to, co najlepsze - nie z obowiązku, ale z autentycznej obecności i wewnętrznej siły.
Daj sobie przyzwolenie na bycie niedoskonałym. Na odpoczynek. Na bycie sobą. Bo naprawdę - nauczyciel też człowiek. I to właśnie w tej ludzkiej autentyczności tkwi Twoja największa wartość.
Bibliografia:
- Boniwell, I., Psychologia pozytywna w praktyce, PWN, Warszawa 2012.
- Frankl, V.E., Człowiek w poszukiwaniu sensu, Czarna Owca, Warszawa 2015.
- Seligman, M. E. P., Optymizmu można się nauczyć, Media Rodzina, Poznań 2024.
Dorota Łazuga
Doradca metodyczny
w zakresie edukacji wczesnoszkolnej
SCDiDN w Siedlcach