W gąszczu narzędzi interaktywnych trudno jest znaleźć takie, które wprowadzą komfort do pracy, zwłaszcza gdy praca ma charakter pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi i jest kontynuacją spotkań stacjonarnych.  Przerwanie takiej pomocy mogłoby negatywnie wpłynąć na uczniów, którym jest ona udzielana, dlatego szczególnie ważne jest pochylenie się nad ich sytuacją. Trudno było sobie wyobrazić pracę zdalną specjalistów czy nauczycieli wspomagających proces dydaktyczny dziecka/ucznia, jednak nowa rzeczywistość wymusza na pracownikach oświaty takie działania. Każda sytuacja jest inna, bardzo indywidualna i wymaga od nauczycieli zarówno zaangażowania, jak i poświęcenia. Zmiana sposobu i form pracy z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych  nasuwają wątpliwości, w jaki sposób dokonać zapisu o udzielanej pomocy. Poniższe sformułowania to przykłady, które mogą być inspiracją dla nauczycieli:

• w związku z zawieszeniem zajęć na terenie szkoły, okres udzielania uczniowi/dziecku pomocy psychologiczno-pedagogicznej nie ulega/ulega zmianie,
• w związku z zawieszeniem zajęć na terenie szkoły, wymiar godzin pomocy psychologiczno-pedagogicznej nie ulega/ulega zmianie,
• w związku z zawieszeniem zajęć na terenie szkoły, na czas przebywania ucznia/dziecka w domu zawieszone zostają następujące zajęcia………………………….,
• realizacja zajęć rewalidacyjnych odbywających się w formie zdalnej nie ulega zmianie,
• wprowadzenie telefonu komórkowego jako narzędzia komunikacji z uczniem/dzieckiem,
• w związku z prowadzeniem zajęć w przestrzeni online wprowadza się metody i techniki kształcenia na odległość,
• kontynuacja terapii z wykorzystaniem edukacyjnych programów multimedialnych, np.:………………………..............................,
• przesyłanie rodzicom materiałów do pracy w domu,
• dostosowanie przesyłanych materiałów do możliwości ucznia/dziecka.

Szkoły opracowały sposób komunikacji między nauczycielem, uczniem a rodzicem i w zdecydowanej większości jest to dziennik elektroniczny lub poczta elektroniczna (email). Warto wykorzystać te środki komunikacji z uczniem i rodzicami, pamiętając o regularności kontaktów. Co ważne, nie ma idealnego  i jednego rozwiązania ani utartych schematów postępowania w sytuacji kryzysowej, ale warto wykorzystać tę sytuację, by odkryć  na nowo swoje możliwości, umiejętności i kreatywność. Planując własną pracę w tym szczególnym czasie, warto mieć na uwadze, że zajęcia z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, to nie tylko spotkania online i  prowadzenie zajęć w sieci bezpośrednio z uczniami, ale również wszelkie działania polegające na:

• wysyłaniu linków do ciekawych filmów, przesyłaniu materiałów za pomocą poczty elektronicznej, dziennika elektronicznego (Librus, Vulcan), mediów społecznościowych, komunikatorów;
• udostępnianiu artykułów, np. jak zarządzać czasem, planowanie pracy w domu, itp.;
• udostępnianiu linków do ciekawych filmów edukacyjnych, profilaktycznych;
• prowadzeniu spotkań psychoedukacyjnych dla grup uczniów lub indywidualnie poprzez wykorzystanie Skype'a, Zoom, Microsoft Teams bądź innych dostępnych narzędzi.

By pomóc uczniom odnaleźć się w tej nowej sytuacji możemy:

• nagrywać własne filmiki dla uczniów i rodziców,
• tworzyć ciekawe zadania online odnoszące się np. do emocji,
• przesyłać linki do ciekawych kart pracy lub gotowe karty do wydruku,
• tworzyć elektroniczne książeczki, w których zamieszczone zostaną ważne informacje, zdjęcia, instrukcje czy pliki,
• przygotować wirtualne tablice, np. padlet
• stawiać przed uczniami codzienne wyzwania, np. posprzątaj pokój, zrób śniadanie lub sałatkę dla rodziny,
• przesyłać linki do ćwiczeń relaksacyjnych, np. joga dla dzieci.

Zorganizowanie pomocy w pracy pedagoga, bez możliwości bezpośredniego kontaktu z uczniami, mogłoby się wydawać trudnym do zrealizowania zadaniem, jednak nie jest to niemożliwe. Poniżej propozycja zadań  pedagoga/psychologa i forma w jakiej obecnie możemy je realizować:

1. Prowadzenie badań i działań diagnostycznych uczniów, w tym diagnozowanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów

• wykorzystujemy zebrane już wcześniej dane diagnostyczne w celu odpowiedniego zaplanowania pracy ucznia w domu (w tym nauki realizowanej zdalnie);
• pozostajemy w kontakcie z uczniami i ich rodzicami oraz na bieżąco monitorujemy funkcjonowanie uczniów (ze szczególnym zwróceniem uwagi na uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi) w czasie pozostawania w domu;
• przekazujemy nauczycielom pracującym zdalnie niezbędne informacje o funkcjonowaniu ucznia/uczniów, ich możliwościach psychofizycznych w tym możliwościach zdalnej pracy, konieczności dostosowania form i metod pracy zdalnej dla wybranych uczniów.

Nie zapomnijmy, iż wsparcia w tym zakresie z pewnością potrzebują również rodzice. To oni nadzorują i koordynują pracę swoich dzieci w domu. Tym samym pedagog i psycholog pomagają rodzicom w  rozpoznawaniu i rozwijaniu indywidualnych możliwości i uzdolnień uczniów.

2. Diagnozowanie sytuacji wychowawczych.

W niektórych placówkach uczniowie nie przebywają w budynku szkolnym, nie znaczy to, że nie pozostają w relacji. Problemy, jakie pojawiały się dotychczas w zespole klasowym, należałoby kontynuować poprzez przeniesienie ich w wirtualny świat. Bądźmy towarzyszami naszych uczniów w tak trudnej dla nich sytuacji poprzez kontakty online zarówno indywidualne, jak i grupowe. Bądźmy wsparciem, towarzyszmy, rozmawiajmy, po prostu bądźmy. Wiemy, że uczniowie chcą rozmawiać i mają nam często wiele do powiedzenia. Spotkania online mogą być świetną formą kontaktu, mimo społecznej izolacji. Pozwolą nam na bieżące diagnozowanie i ewentualną reakcję na zaistniałe problemy.

3. Podejmowanie działań mediacyjnych lub interwencyjnych w sytuacjach kryzysowych.

Pozostając w stałym kontakcie z uczniami, wychowawcami, nauczycielami i rodzicami zwiększamy szansę na  zapobieganie trudnościom i  właściwe inicjowanie i planowanie odpowiednich form pomocy oraz minimalizowanie skutków zaburzeń rozwojowych.

Aby usprawnić proces terapeutyczny dziecka/ ucznia możemy wykorzystać aplikacje do zdalnej nauki. W gąszczu dostępnych narzędzi internetowych można znaleźć takie, które rzeczywiście wprowadzą do pracy pewien komfort, zwłaszcza jeśli praca ma charakter pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Poniżej kilka propozycji, które są bezpłatne i mogą przydać się w pracy z uczniami:

• MESSENGER - komunikator do prowadzenia rozmowy na Feacebooku, rozmowy video (do 6 osób maksymalnie), wspólne oglądanie filmów, teledysków, programów na czacie video, czat z możliwością dodawania naklejek, emotikonów, oznaczania  swoich reakcji, dodawanie zabawnych efektów do wiadomości. Jest to najbardziej oswojony przez dzieci/uczniów środek komunikacji.
• ZOOM.US - program umożliwiający połączenie video z grupą, wspólne rysowanie na tablicy wirtualnej, udostępnianie ekranu i aplikacji (opowiadanie o obrazku, prezentacji, tekście), obsługa dwóch ekranów w jednym czasie, zabezpieczenia wirtualnej klasy (blokowanie nieznanych uczestników, automatyczna poczekalnia, blokada czatu, usuwanie niepożądanego uczestnika), organizacja i zarządzanie spotkaniami, czat z możliwością wysyłania plików i zdjęć.
• MICROSOFT TEAMS - platforma Microsoft Office 365, umożliwiająca połączenie video z dużą grupą osób, czat z możliwością wysyłania nalepek, emocji, GIF-ów w wiadomościach grupowych lub indywidualnych, dzielenie się swoimi materiałami poprzez udostępnianie ekranu, tworzenie niestandardowego tła poprzez jego dołączanie lub stworzenie, tworzenie wspólnego tła dla wszystkich uczestników spotkania, pełna kontrola prowadzącego spotkanie (wyciszanie uczestników, nagrywanie, czat, integracja z kalendarzem), tworzenie i udostępnianie dokumentów, ankiet, arkuszy.
• STRONY Z QUIZAMI, GRAMI, KRZYŻÓWKAMI - ciekawa opcja dostępna w sieci, pozwalająca na konstruowanie ciekawych zadań dla uczniów, w nieco innej formie niż tradycyjna. Na stronie zyraffa.pl można znaleźć podzielone tematycznie quizy, wiele nagrań edukacyjnych i gier przeznaczonych dla uczniów ze szkół podstawowych i przedszkoli. Zaletą quizów na tej stronie jest to, że po wybraniu odpowiedzi wyświetla się ciekawy opis pojęcia, o które dziecko jest pytane. Kategorie quizów rozbudowane, więc nauczyciel na pewno znajdzie coś, co może się przydać w prowadzeniu lekcji. Quiz można wykonać z grupą, udostępniając ekran podczas wideokonferencji lub poprosić uczniów o samodzielne wykonanie.

Inne podobne portale to:

• https://www.quizme.pl/
• https://www.youtube.com/watch?v=_x1mgyKZNkA
• https://www.krzyzowki.edu.pl/
• https://wordwall.net/pl
• https://learningapps.org/
• https://www.enauczanie.com/metody/gamifikacja/learning-apps
• https://www.genial.ly/
• https://pl.pinterest.com/
• https://www.youtube.com/watch?v=_x1mgyKZNkA
• https://puzzlefactory.pl/pl/puzzle/graj/dla-dzieci/254242-wakacje-puzzle-4-elementowe
• https://uniwersytetdzieci.pl/
• https://www.domowyprzedszkolak.pl/
• https://www.domowyprzedszkolak.pl/

Taka forma pracy może być przydatna zwłaszcza w terapii pedagogicznej, zajęciach kompensacyjnych dla dzieci, które wymagają stymulacji poznawczej, zajęciach rewalidacyjnych, logopedycznych, wyrównawczych czy jako uzupełnienie tematu lekcji.

Planując pracę zdalną nie zapominajmy o bezpieczeństwie danych osobowych, tzw. danych wrażliwych, w których posiadaniu często jesteśmy, dlatego informacje o uczniach, ich trudnościach, specjalnych potrzebach i możliwościach psychofizycznych najlepiej przesyłać nauczycielom wyłącznie za pośrednictwem dziennika elektronicznego a nie np. prywatnej skrzynki mailowej. Jeśli korzystasz z prywatnej skrzynki mailowej (np. kontaktując się z rodzicami), unikaj podawania w tytule wiadomości danych osobowych, czy poufnych informacji. Warto też zwrócić uwagę na odpowiednie zabezpieczenie swojego zdalnego stanowiska pracy (najczęściej prywatnego komputera). Komputer, z którego korzystamy powinien mieć zainstalowany program antywirusowy, być zabezpieczony odpowiednio silnym hasłem i powinniśmy go blokować, za każdym razem, kiedy przerywamy pracę, aby uniemożliwić dostęp do danych osobom niepowołanym.

Na zakończenie pragniemy przypomnieć Państwu, jak ważną sprawą jest zadbanie o siebie, o swój komfort, kondycję psychiczną i bezpieczeństwo. W tym celu kilka istotnych wskazówek:

1. Określ ramy czasowe i organizacyjne swojej zdalnej pracy. Jeśli ich nie określisz jasno, bardzo szybko popadniesz we frustrację i nie będziesz wtedy wsparciem.
2. Dokonaj analizy również własnych możliwości (psychofizycznych, organizacyjnych, technicznych).
3. Bądź do dyspozycji, ale w określonym czasie i w określony sposób.
4. Znajdź sobie system własnego wsparcia, możliwość wymiany, przedyskutowania nurtujących Cię problemów.
5. Po prostu bądź sobą.

Wszystkim pedagogom, psychologom, pedagogom specjalnym, terapeutom i szkolnym specjalistom życzymy odporności i uważności na samych siebie, bo kreatywności z pewnością nikomu nie brakuje. Mając wyczucie pedagogiczne z pewnością poradzicie sobie Państwo z każdym nowym wyzwaniem, jakie stawia przed nami współczesny świat.

 Monika Szustkowska i Anna Bogusz

doradcy metodyczni SCDiDN w Siedlcach

Zainteresowanych nauczycieli zapraszamy do indywidualnego, zdalnego kontaktu:

• Monika Szustkowska, doradca metodyczny/kształcenie specjalne SCDiDN Siedlce; e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
• Anna Bogusz, doradca metodyczny/pedagodzy szkolni SCDiDN Siedlce; e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.